به گزارش رویداد جدید به نقل از بنیاد ملی نخبگان، نخستین نشست شورای نخبگان با حضور حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیسجمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان، سعید خدایگان قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، سعید سهرابپور مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان، سید حسن حسینی مشاور عالی رئیس بنیاد ملی نخبگان، علی نیکبخت معاون مستعدان و آیندهسازان بنیاد ملی نخبگان و نرگس حسینمردی معاون سرآمدان و نخبگان بنیاد ملی نخبگان، رضا فرجی دانا، حجتالاسلام حمید پارسانیا، محمود فتوحی فیروزآباد، علیاکبر موسوی موحدی، شجاع احمدوند، فرناز جعفرپور و امید نقشینه در محل بنیاد برگزار شد.
حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیسجمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان در ابتدای این نشست با تأکید بر اهمیت این شورا گفت: از حضور اساتید بزرگوار که دعوت ما را پذیرفتند و مسئولیت عضویت در این شورا را برعهده گرفتند، سپاسگزارم. این حضور نشاندهنده جایگاه والای نخبگان کشور است. با وجود مشغله فراوان، اعضای محترم پذیرفتهاند که در این شورا فعالیت کنند و این موضوع گواهی بر اهمیت و تأثیرگذاری شورای نخبگان است.
تأثیر مستقیم مصوبات شورای نخبگان در مسیر اجرایی برنامههای بنیاد
افشین با اشاره به فاصله زمانی ایجاد شده از آخرین نشست شورا افزود: آخرین بار در سال ۱۳۹۹ این شورا تشکیل شد و شورا پس از یک وقفهای چهارساله مجددا برگزار شد. شورای نخبگان به عنوان مغز متفکر بنیاد ملی نخبگان نقش مهمی در تصمیمسازی و هدایت بنیاد دارد و در اساسنامه نیز به درستی به اهمیت این شورا پرداخته شده است. بنا داریم که این شورا به صورت منظم تشکیل شود، چرا که مصوبات و نتایج حاصل از جلسات آن میتواند در مسیر اجرایی بنیاد تأثیر مستقیم داشته باشد.
لزوم ایجاد تغییرات در نقشه راه
وی با اشاره به برخی انتقادات از بنیاد ملی نخبگان گفت: برخی معتقدند که بنیاد در سالهای اخیر تا حدی از مأموریت اصلی خود فاصله گرفته است. بنیاد ملی نخبگان از ابتدا با هدف کشف، رشد و بهرهمندی از استعدادهای برتر شکل گرفت، اما به مرور نقش حمایتی آن پررنگتر شد. بیشتر آییننامههای فعلی معطوف به حمایت از نخبگان شناسایی شده که البته این بخش نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
ضرورت ایجاد توازن میان کشف استعدادهای جدید و حمایت از نخبگان
رئیس بنیاد ملی نخبگان بر ضرورت ایجاد توازن میان کشف و حمایت از نخبگان تأکید کرد و افزود: اعتقاد دارم که باید همزمان بر دو حوزه کشف استعدادهای جدید و حفظ و ارتقای نخبگان شناسایی شده تمرکز کنیم، استعدادهایی وجود دارند که خودجوش رشد کردهاند و وظیفه ما حمایت و هدایت آنها در مسیر صحیح است. از سوی دیگر، کشف استعدادهای ناشناخته نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، این کار به دلیل محدودیت منابع انسانی بنیاد، نیازمند برنامهریزی دقیق و استفاده از ایدهها و راهکارهای خلاقانه است.
دو وظیفه اصلی و مهم بنیاد
افشین با قدردانی از اعضای شورا گفت: کشف و حفظ استعدادهای برتر، دو وظیفه اصلی و مهم بنیاد است که میتواند زمینه رشد کشور در حوزه فناوری، اجرایی و سایر بخشها را فراهم کند. از همه عزیزانی که عضویت در شورای نخبگان را پذیرفتند تشکر میکنم و امیدوارم با همراهی شما، این شورا بتواند گامهای مؤثری در تحقق اهداف بنیاد بردارد.
حسین افشین همچنین در بخش دیگری از سخنان خود به بیان توضیحاتی اجمالی درخصوص برنامهها و طرحهای بنیاد ملی نخبگان پرداخت.
نخستین نشست شورای نخبگان در دولت چهاردهم و مأموریتهای جدید
در ادامه این نشست، سید حسن حسینی دبیر شورای نخبگان و مشاور عالی رئیس بنیاد ملی نخبگان، با اشاره به اهمیت این شورا گفت: این نخستین نشست شورای نخبگان در دولت چهاردهم است. امیدوارم این شورا با ترکیب جدید خود بتواند گامهای مؤثری در ارتقای مأموریتها و فعالیتهای بنیاد ملی نخبگان بردارد.
ساختار بنیاد ملی نخبگان و ارکان آن
وی با تشریح ساختار بنیاد ملی نخبگان افزود: براساس اساسنامه، بنیاد دارای سه رکن اصلی است، هیئت امنا که پیشنهادات مربوط به آن ارائه شده و به زودی تشکیل خواهد شد، رئیس بنیاد و قائم مقام بنیاد که جایگاه آن در ارکان بنیاد تعریف شده است و شورای نخبگان که ترکیب اعضای حقیقی آن بسیار مترقی پیشبینی شده است، در این شورا از دانشمندان برجسته کشور، شخصیتهای دارای جایگاه بینالمللی، اساتید حوزه علمیه، پژوهشگران جوان و مدیران با سابقه در حوزه فناوری دعوت به عمل آمده است.
وظایف شورای نخبگان و اصلاحات در آییننامهها
حسینی با تأکید بر وظایف شورای نخبگان گفت: وظایف این شورا در آییننامهها مشخص شده است. تفسیر شرایط، شاخصها و امتیازات احراز نخبگی، از جمله مواردی است که شورای نخبگان در آن نقش تعیینکننده دارد. در دورههای گذشته، برخی تغییرات در آییننامهها ایجاد شده که نیاز به اصلاح دارد و شورای نخبگان میتواند در این مسیر کمک بزرگی باشد.
چالشهای پیش روی بنیاد و اهداف اصلی آن
وی با اشاره به چالشهای پیش روی بنیاد اظهار داشت: در حال حاضر، فرآیند شناسایی استعدادهای برتر تا حدی مغفول مانده و بیشتر تمرکز بر حمایتهای مادی و معنوی از نخبگان بوده است. هدف اصلی، بازگشت به مسیر اصلی بنیاد، یعنی شناسایی استعدادهای جدید و حمایت از آنهاست. همچنین تبدیل راهکارهای مناسب برای هدایت نخبگان به سمت نوآوری و کارآفرینی از دیگر وظایف شورا است که در دانشگاهها نیز به صورت جدی دنبال میشود.
جایگاه شورای نخبگان و مسئولیتهای آن
حسینی در ادامه به جایگاه شورای نخبگان اشاره کرد و گفت: میتوان شورای نخبگان را کمیته علمی بنیاد دانست که مسئولیت پیشنهاد و تصویب برنامههای علمی را بر عهده دارد. این شورا میتواند در صورت لزوم با پیشنهاد هیئت امنا یا رئیس بنیاد، وظایف جدیدی را برعهده گیرد.
تشکیل کارگروههای تخصصی
وی از تشکیل ۶ کارگروه تخصصی خبر داد و افزود: در حال حاضر، ۶ کارگروه در حوزههای «علوم مهندسی»، «علوم پایه»، «علوم انسانی»، «علوم پزشکی»، «هنر» و «علوم کشاورزی، منابع طبیعی و دامپزشکی» تشکیل شده است. دبیران این کارگروهها منصوب شدهاند و امیدواریم این ساختار بتواند در مسیر تحقق اهداف بنیاد گامهای مؤثری بردارد.
حسینی ضمن قدردانی از اعضای شورا و کارگروهها، بر لزوم همکاری و همافزایی میان اعضای بنیاد تأکید کرد و افزود: تلاش همه ما این است که بنیاد ملی نخبگان به جایگاه اصلی خود بازگردد و مأموریتهای محوله را به بهترین شکل انجام دهد.
محدودیت تعداد برگزیدگان جایزه علامه طباطبایی
سید حسن حسینی سپس با تأکید بر محدودیت تعداد برگزیدگان جایزه علامه طباطبایی اظهار داشت: تعداد برگزیدگان نباید از یک حد مشخص فراتر رود تا ارزش و جایگاه آن حفظ شود. برآورد ما برای سال ۱۴۰۴ بین ۱۵ تا ۲۰ نفر است و این میزان میتواند متناسب با شرایط، متغیر باشد.
جایزه علامه طباطبایی؛ هدفگذاری و ویژگیهای آن
دبیر شورای نخبگان در ادامه به تشریح جایزه علامه طباطبایی پرداخت و گفت: جایزه علامه طباطبایی در بالاترین سطح هرم بنیاد قرار دارد و به سرآمدان علمی مرتبط با بنیاد اهدا میشود. این جایزه صرفاً فردی نیست، بلکه ماهیتی جمعی دارد و میتواند از سوی استاد به دانشجویان دکتری وی نیز تسری یابد. هدف از این جایزه، فعالسازی هستههای پژوهشی اساتید برگزیده است.
وی افزود: یکی از ویژگیهای مهم این جایزه، الگوسازی از برگزیدگان آن است. این افراد نه تنها به لحاظ علمی بلکه از نظر اخلاق فردی و اخلاق علمی، به عنوان نمونههای فرهنگی در دانشگاهها مطرح میشوند. جایزه علامه طباطبایی میتواند مصداق بارز یک فعالیت فرهنگی باشد که در کنار ارتقای سطح علمی، ارزشهای اخلاقی و فرهنگی را نیز ترویج میدهد.
حسینی تأکید کرد: برگزیدگان این جایزه، شخصیتهایی هستند که علاوه بر موفقیتهای علمی، در تربیت نسل آینده و پیشبرد فعالیتهای پژوهشی نقش بسزایی دارند. امیدواریم با اهدای این جایزه، مسیر الگوسازی و حمایت از نخبگان بیش از پیش هموار شود.
هرم پنجلایهای نخبگی و طرحهای اجرایی بنیاد ملی نخبگان
در بخش دیگری از این نشست، سعید خدایگان قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، با اشاره به طرحهای اجرایی بنیاد گفت: تاکنون ۲۶ طرح از زمان تأسیس بنیاد اجرا شده است. برخی از این طرحها به دلایل مختلف در دورههای زمانی متوقف شدهاند، اما طرحهایی که همچنان در حال اجرا هستند، بر اساس هرم نخبگی در پنجلایه تعریف میشوند. این هرم از طبقه دانشآموزان مستعد آغاز میشود و در بالاترین سطح به نخبگان و اساتید برجسته ختم میشود.
طرحهای بنیاد؛ از دانشآموزی تا نخبگی
وی در ادامه افزود: در لایه دانشآموزی، طرح شهاب در حال اجراست که با همکاری وزارت آموزش و پرورش به شناسایی استعدادهای برتر میپردازد. این طرح گستردهترین برنامه بنیاد در این حوزه است. در لایه دانشجویی نیز چندین طرح فعال وجود دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان به طرح احمدی روشن اشاره کرد که حلقههای حل مسئله با محوریت اساتید برجسته را تشکیل میدهد و دانشجویان در این حلقهها به حل چالشهای علمی و صنعتی میپردازند و طرح شهید وزوایی که با هدف حمایت از دانشجویان ممتاز، المپیادیها و نفرات برتر کنکور طراحی شده است و شامل بستههای آموزشی، پژوهشی و فناورانه میشود.
خدایگان ادامه داد: بنیاد ملی نخبگان همچنین بهمنظور تسهیل شرایط تحصیل دانشجویان مستعد تماموقت دورۀ دکتری تخصصی و تمرکز بیشتر آنان بر انجام فعالیتهای علمی و پژوهشی، تسهیلات ویژهای را در قالب طرح پژوهشیار به آنان اعطا میکند تا ضمن پیوستگی مسیر علمی، پژوهشی، دانشجویان مستعد دکتری را در انجام پژوهش اصیل با رعایت زمان بندی ها تشویق و حمایت کند.
توجه ویژه به دانشآموختگان دوره دکتری
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان با اشاره به برنامههای مربوط به دانشآموختگان اظهار داشت: در این بخش، طرح جهت که همان طرح سابق شهید شهریاری است، از دانشآموختگان دوره دکتری حمایت میکند، برگزیدگان این طرح با معرفی به دانشگاهها از شرایط استخدامی خارج از فراخوان بهرهمند میشوند. همچنین، طرح مرحوم کاظمی آشتیانی برای حمایت از اساتید جوان در بدو استخدام طراحی شده است که در قالب گرنت، مبلغی به این افراد پرداخت میشود. این مبلغ که پیشتر ۱۰۰ میلیون تومان بود، اکنون به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
تجربه موفق طرح «جهت» در ساختار کارگروههای تخصصی
خدایگان در خصوص ساختار کارگروههای تخصصی شورای نخبگان بنیاد به تجربه موفق طرح جهت اشاره کرد و گفت: در طرح جهت هفت کارگروه تخصصی در بنیاد فعال هستند که شامل فنی و مهندسی، علوم انسانی، معماری و هنر، کشاورزی و منابع طبیعی و دامپزشکی، علوم پزشکی، علوم پایه، و علوم بالینی میشوند. به عنوان مثال در کارگروه فنی و مهندسی، رشته های متعددی در ذیل کارگروه تعریف شده است. در این مدل، برای هر کارگروه، یک دبیر و تعدادی عضو متخصص متناسب با پرونده های ارجاعی به عنوان داور و ارزیاب دعوت میشوند. انعطاف در ترکیب اعضای کارگروهها بسیار حائز اهمیت است، زیرا برخی از حوزهها مانند علوم انسانی بسیار گسترده هستند و نیاز به اعضای شناور دارند تا بر اساس تخصص در جلسات حضور یابند.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان همچنین خاطرنشان کرد: شناوری اعضای کارگروهها و دعوت از متخصصان در رشتههای مختلف میتواند به افزایش کارایی و بهرهوری کارگروهها کمک کند.
تشریح روند اهدای جایزه علامه طباطبایی
نرگس حسینمردی، معاون سرآمدان و نخبگان بنیاد ملی نخبگان و عضو حقوقی شورای نخبگان نیز در نشست شورای نخبگان به تشریح روند اهدای جایزه علامه طباطبایی پرداخت و گفت: جایزه علامه طباطبایی بالاترین نشان علمی بنیاد ملی نخبگان است که به اساتید تراز اول کشور اختصاص مییابد. این جایزه بر اساس آییننامه و شیوهنامهای مشخص، از میان اساتید و پژوهشگران برجسته کشور انتخاب و اهدا میشود.
وی با اشاره به دورههای برگزار شده افزود: از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳، سه دوره از این جایزه برگزار شد و پس از یک وقفه، دوره چهارم در سال ۱۳۹۸ برگزار گردید. در مجموع طی ۵ دوره، ۱۲۷ استاد برجسته کشور مورد تقدیر قرار گرفتهاند. سه دوره از این مراسم با حضور رئیسجمهور وقت، یک دوره با معاون اول رئیسجمهور و یک دوره نیز با حضور رئیس بنیاد ملی نخبگان برگزار شده است.
شایان ذکر است، در پایان این نشست احکام اعضای حقوقی و حقیقی شورای نخبگان بنیاد ملی نخبگان توسط حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان به اعضای شورای نخبگان تقدیم شد.