به گزارش تجارت‌گردان، دکتر عطاء تفضلی در نشست خبری بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی متافو با اشاره به عبور از ناترازی برق و گاز و روند عبور از ناترازی آب، اظهار داشت: هم‌اکنون با «ناترازی زنجیره ارزش» مواجهیم. گزارش‌های واحدهای مختلف نشان می‌دهد این زنجیره تراز نیست و در مقاطعی بخشی از زنجیره سودآور و بخشی دیگر زیان‌ده می‌شود.

وی علت اصلی این ناترازی را اجرای طرح‌های توسعه بدون برنامه‌ریزی و مطالعات دقیق دانست و توضیح داد: وقتی یک کنسانتره‌ساز پس از مدتی به فکر احداث واحد گندله‌سازی می‌افتد، سپس تولید آهن اسفنجی و پس از آن فولادسازی را راه‌اندازی می‌کند، در حالی که وظیفه اصلی یک شرکت فولادسازی، تولید فولاد است و نه لزوماً تأمین مواد اولیه. این رویکرد باعث برهم‌خوردن تعادل زنجیره تولید، خروج بخشی از ظرفیت‌ها از چرخه مؤثر و افزایش هزینه‌ها شده است.

چالش‌های نقدینگی و ارزی

تفضلی در ادامه به «ناترازی نقدینگی» اشاره و خاطرنشان کرد: واحدهای صنعتی با مشکل جدی نقدینگی مواجهند. اگر زمانی به دولت بدهکار بودیم، امروز دولت طلب خود را زودتر از بخش خصوصی دریافت می‌کند؛ در حالی که این واحدها برای ادامه فعالیت به نقدینگی نیاز دارند.

وی سپس به «ناترازی ارزی» پرداخت و گفت: وقتی به ناترازی‌های برق، گاز، آب، زنجیره، نقدینگی و ارز نگاه می‌کنیم، شاید بتوان گفت ریشه همه در یک «ناترازی مدیریتی» است. چگونه می‌توان پذیرفت که سال‌هاست با این ناترازی‌ها مواجهیم و هر سال یک عامل جدید اضافه می‌شود؟ این نشان می‌دهد شرایط است که ما را پیش می‌برد، نه اینکه ما شرایط را هدایت کنیم.

انتقاد از سیاست‌های دوگانه در ثبت سفارش

معاون خرید فولاد خوزستان در تشریح چالش‌های حوزه ارز، به قانون «حداکثر حمایت از تولید داخل» اشاره کرد و گفت: هدف این قانون که فولاد خوزستان نیز از آن حمایت کرده، توانمندسازی تولیدکننده داخلی و جلوگیری از خروج ارز بود، اما در اجرا با ضعف‌هایی مواجهیم. وقتی برای ثبت سفارش کالای مورد نیاز به سامانه جامع تجارت مراجعه می‌کنیم، با یک سیاست دوگانه مواجه می‌شویم.

وی توضیح داد: مسیر تولیدکننده بسیار پیچیده و زمان‌بر است و نیاز به استعلام از سازمان‌ها، انجمن‌ها و وزارتخانه دارد که ممکن است تا شش ماه طول بکشد. این در حالی است که مسیر بازرگان مسیری مستقیم‌تر و سریع‌تر است. اگر قرار است ارز از کشور خارج نشود، نباید هیچ مسیر مستقلی وجود داشته باشد. این دوگانگی، هدف اصلی را خدشه‌دار می‌کند و گاهی مجبور می‌شویم برای تأمین کالا، به بازرگانان متوسل شویم.

مشکلات سامانه تخصیص سهمیه ارزی

تفضلی به موضوع سهمیه‌بندی ارز برای واحدهای تولیدی اشاره کرد و گفت: تصمیم به ظاهر خوبی بود که برای کنترل ارز و بر اساس شاخص‌های مصرف، سهمیه ارزی برای واحدها تعریف شد. اما در عمل، زمانی که می‌خواهیم از سهمیه خود استفاده کنیم، با پیام «سهمیه تمام شده» مواجه می‌شویم، در حالی که ما از سهمیه خود استفاده نکرده‌ایم. پس از پیگیری، گاهی ما را به استفاده از کد تعرفه دیگری راهنمایی می‌کنند که خود عملی تخلف‌آمیز است و می‌تواند منجر به پرونده‌سازی در گمرک شود.

وی هشدار داد: اینگونه اجرای قوانین، ناخواسته زمینه‌ساز فساد و سوءاستفاده می‌شود. امیدوارم وزارتخانه این مورد را اصلاح کند.

هشدار درباره صادرات بی‌ضابطه کنسانتره

معاون خرید فولاد خوزستان در ادامه، با اشاره به موضوع صادرات کنسانتره هشدار داد و گفت: اگرچه صادرات به خودی خود امری مذموم نیست و برای کشور ارزآوری دارد، اما باید به‌درستی و با ملاحظه تمام پیامدهای آن انجام شود.

وی با استناد به آمار انجمن فولاد و گمرک گفت: در شش ماهه اول امسال، صادرات کنسانتره به حدود ۶.۶ میلیون تن رسیده که حدود ۵ میلیون تن از بندر شهید رجایی و ۱.۵ میلیون تن از بندر امام صادر شده است. این در حالی است که این ماده اولیه ارزشمند، آینده صنعت فولاد کشور را تضمین می‌کند. اگر منابع خود را درست استفاده نکنیم، در آینده مجبور به واردات کنسانتره خواهیم شد که به صرفه نیست.

تعجب از عدم صادرات توسط تولیدکنندگان بزرگ و نقش بازرگانان

تفضلی با بیان اینکه چرا شرکت‌های بزرگ کنسانتره‌ساز، خود اقدام به این حجم صادرات نمی‌کنند، گفت: پاسخ این سوال وقتی روشن می‌شود که به اقتصاد آن نگاه کنیم. قیمت کنسانتره در داخل برای تولیدکننده حدود ۶۰۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم است. برای صادرات، هزینه‌هایی از جمله حق بیمه، هزینه حمل و عوارض صادراتی اضافه می‌شود که حدود ۲۰۰۰ تومان دیگر به ازای هر کیلوگرم هزینه دارد. یعنی برای سوددهی، باید کنسانتره را حداقل بالای ۹۰۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم فروخت.

وی ادامه داد: اما قیمت جهانی کنسانتره حدود ۸۵ تا ۹۰ دلار است. اگر این مبلغ را بر اساس نرخ ارز تکلیفی (مثلاً ۷۰ هزار تومان) به ریال تبدیل کنیم، مبلغی حدود ۶۳۰۰ تومان به دست می‌آید. چگونه ممکن است بازرگانی که هزینه‌اش نزدیک ۹۰۰۰ تومان تمام می‌شود، کالایی را به قیمت ۶۳۰۰ تومان صادر کند؟

رانت ارزی و سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی

وی با اشاره به نقش «کارت‌های بازرگانی» در این زمینه گفت: پاسخ در استفاده از رانت ارزی نهفته است. این صادرات از طریق افرادی انجام می‌شود که با استفاده از کارت‌های بازرگانی که بعضاً به نام افراد غیرحرفه‌ای صادر شده، اقدام به صادرات می‌کنند. این افراد یا ارز حاصل را به نرخ رسمی برنمی‌گردانند، یا آن را به کالاهای دیگری تبدیل می‌کنند که با قیمت بالاتری (مثلاً ۱۱۰ هزار تومان) در داخل به فروش می‌رسد. اختلاف نرخ ارز (مثلاً ۷۰ هزار تومان در برابر ۱۱۰ هزار تومان) انگیزه اصلی این اقدام است.

تأثیر منفی بر زنجیره تأمین داخلی

وی در ادامه به تأثیر این شرایط بر زنجیره تأمین داخلی اشاره کرد و گفت: این روابط، تعادل زنجیره تأمین را به هم زده است و این امر ما را در تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه کرده است.

دکتر تفضلی در پایان تأکید کرد: با برنامه‌ریزی درست می‌شود این مشکلات را حل کرد. امیدوارم در تصمیم‌گیری‌ها از خرد جمعی بیشتر استفاده شود و شاهد این چالش‌ها نباشیم. تصمیمات اگر بدون مطالعه و کارشناسی شده نباشند، به شدت وقت و انرژی ما را هدر می‌دهند.